Koca Leşker ve Anadolu Alevileri
Seyyit Rıza Çetinkaya Dede ;
(Kartal Cem Evi Dedesi)
13. Yüzyılın başlarında doğuda Orta Asya’daki Türk Yurdunda bir fırtına esmektedir. Bu fırtına amansız bir biçimde baş gösteren MOĞOL akınıdır. Aniden patlak veren Moğol akınları yüzünden o aralarda yaşayan insanlar huzursuz olmuş.Asya daki toplumsal düzen bozulmuş can ve mal güvenliği kalmamıştır.Yapılan bu kanlı boğuşmada Asya da milyonlaca insan kılıçtan geçirilmiştir.
Orta Asya da ki bu karışıklığa karşılık Anadolu’da güvenli ve sakin bir ortamda Anadolu Selçuklu Devleti de yükselme devrini yaşamakta devletin başında Anadolu daki ALEVİ,YÖRÜK ve TÜRKMEN haklarıyla uyum içinde olan Alaaddin Keykubat vardı.Bu dönemde Moğol baskısı yüzünden HORASAN üzerinden Asya’dan Anadolu’ya büyük bir göç başladı.Bu göç sırasında akın akın gelen halk kitleleriyle birlikte onların başlarında olan HORASAN ERENLERİ görüşmektedir.Bu erenlere bağlı bulundukları oymaklarla birlikte Alaaddin Keykubat tarafından uygun yerlere ve uç beyliklerdeki bölgelere yerleştirilmişlerdir.Bir kısım HORASAN ERENLERİ’de Eskişehir , Kırşehir, Kayseri, Sivas, Erzincan ve Amasya gibi iç kısımlara yerleştirilmiştir.
Alaaddin Keykubat zamanında Babailiye ve tüm Anadolu Aleviliğine karşı geniş bir hoş görü vardı. Baba İLYAS –Baba İSAK ve o donemin tüm babalarında yakın ilgi ve hoş görü vardı.Saray ile Babailer ve Türkmen oymakları el ele vermişlerdi.Kentlerde ve kırsal kesimlerde Türkmen töreleri geçerliydi.
Ancak kısa bir süre sonra Alaaddin Keykubat’ın karısı Alanya Tekfur Alaaddin Keykubat’ı zehirleyerek öldürür ve bundan sonra da durum değişir.Kısa bir süre içinde halktan yana gelen hoş görü ve beraberlik düzeni bozulur.Başa gecen sultanlar ve derebeyler halkı ezmeye sömürmeye başlar.Ülkenin her tarafında eşkiyalar türedi merkez otorite bozuldu.Ekonomik düzen bu kargaşa içinde alt üst oldu.Mısır ve Arap ülkelerinden gelen ulemalar kanalıyla ŞERİATA yönelik değişimler başlayınca ve halkın sırtına bindirilen ağır çifte vergilerde yüklenince Türkmenler baş kaldırır ve Türkmenlere destek Yörüklerden de gelir ve direniş başlar.Bir yıl devam eden başkaldırıdan başarıya ulaşan ayaklanma FRENK askerlerinin ve beyliklerin askeri destekleri sonucu zar zor bastırılabildi.Babailer –Türkmenler ve oymaklar MALYA ovasında çoluk çocuguyla acımasızca kırdırdılar bu katliamda Hacı Bektaş2ın kardeşi Menteş’te nasibini aldı.
Babai ayaklanmasından on yıl sonra doğuda beliren Moğollar’la 1243 yılında yapılan Kösedağı Savaşında 80.000 kişilik SELÇUKLU ordusu 30.000 kişilik Moğol ordusuna yenilince Anadolu yeniden bir karışıklığın girdabına sürüklendi. 80.000 kişilik SELÇUKLU ordusunun Moğollara yenilmesinin çok önemli bir nedeni vardı.Bu enden 1240 yılında yapılan Babai yani Alevi katliamıydı.Aleviler küstürülmüş Alevi oymakları geleneksel inançları bir tarafa itilerek Arap mollolarında davetiye çıkarılarak şeriat yolu açılmıştır.
Moğollar doğudan Erzurum’a geldiklerinde Asya da yaptıkları katliamları Anadolu da yapmaya devam ettiler.Erzurum’ dan Kayseri ye kadar olan.Köy ve şehirlerde 5000.000 kişi kılıçtan geçirilmiştir.Selçuklu devletinin Türkleşmesi Moğolların etkin bir devlet kurmasıyla Anadolu da bir otorite boşluğu doğar.Bunu fırsat bilen BİZANS lılar batı Anadolu yu tekrar ele geçirebilmek için Hristiyan misyonerleri etkin bir propaganda içinde orta ve batı Anadolu ya gönderdiler.Bu etken faaliyetler içinde Anadolu Selçuklu Devleti nin kuruluşunda Anadolu da nasıl beylikler kurulmuşsa yıkılışında da aynı şekilde bir takım beylikler kurulmuştur.Doğu Anadolu daki beyliklerin yanı sıra orta ve batı Anadolu da Konya dolayında Karaman , Balıkesir, tarafında KARAESİ Manisa-Akhisar yörelerinde SARUHAN adında MENTEŞ Beyliği kurulur.Daha sonraları büyük bir devlet ve arkasındna imparatorluk haline gelen Osmanlı beyliği (söğüt Bilecik Don) bölgesinde beylikten devlet oluşuna geçer.bu sırada beylikler arasında iç mücadeler başlar.bu müdehale doğal olarak Bizanslıların işine yarayacak ancak Osmanlıların basiretli davranışları ahilerin büyük destek vermeleri Bizanslıların gelişmesini engelledigi gibi Ahi birlikteliğiyle ALEVİ BEKTAŞİ erenlerinin, Hacı Bektaş-ı Veli’nin dirayeti ile organizasyonu sonucu büyük başarılar elde edilir.Bu kargaşa içinde Anadolu ya gelmiş orta ve batı Anadolu ya yerleşmiş dergahlarını kurmuş HORASAN ERENLERİ Bizanslılara karşı müdehale eden Osmanlı ların yandaşı olarak savaştıkları için tarihte bu erenler aynı zamanda ALP ERENLERİ de denmiştir. Anadolu nun kan çanağına çevirdiği bir donem mitolojik bir anlatımla barışın simgesi olarak güvercin donunda Kırşehir in Sulucakarahöyük köyüne gelip yerleşen HACI BEKTAŞ-I VELİ kısa zaman içinde orta ve batı Anadolu da dergahlar kurmuş tüm baba erenler kendisine bağladıgı Hıristiyan Bizanslara karşı ortak bir tavır için birer bur doğrultuda harekete geçer.TAPTUK EMRE Eskişehir yöresinde ABDAL MUSA önce bursa da sonra ALANYA ELMALI,ilçesi Tekke köyünde ,AHİ EDEBALİ Kırşehir de ve Eskişehir de Karaca Ahmet Sultan da Manisa-Akhisar,Aydın daha sonrada afyon ihsani ilçesi Kara Ahmet köyünde ondan sonra da İstanbul Üsküdar semtinde Akçakoca(Kocaeli) Akyazı da Burak BABA Bigadiş de Hızır Samut,Bozokta ,Sultan SUCEATTİN VELİ,Eskişehir de ,Hacı sultan Uşak’ta,Karadolulu Can baba-Seyyit Baba,Divriği de ,Muhammed Koca Leşker ,Erzincan ın BAĞIŞTAŞ ta dergahlarını kurarak Hacı Bektaş Veli nin direktifleri doğrultusunda harekete geçerler Anadolunun tüm yörelerinde Baba –Sultan –Veli diye anılan Dergahlar Alevi ve Bektaşi erenlerinden başka bir şey değildir.
ALP ERENLER’in görevleri meydana gelen siyasi boşlukta yararlanan Hıristiyan misyoner lere karşı Anadolu Aleviliği ni yayamaktır.
KOCA LEŞKER
KOCA LEŞKER OCAĞI
Koca Leşker’in ziyaretgahı Erzincan’ın Bağıştas İstasyonu yakınlarında ve Fırat’ın yakınındadır. Türbenin yakınında oldukça eski mezarların bulunduğu bir mezarlık bulunmaktadır. Ayrıca buraya kurban ve lokma hizmetlerini görmek üzere bir yer yaptırılmıştır. Koca Leşker ile Koca Seyyid’in aynı evliya olduğunu ifade eden dedesoylular vardır. Ancak bu iki yerde yani hem Sün Köyü’nde Koca Seyyid’in türbesinin ve hem de Bağıştaş yakınında Koca Leşker’in türbesinin olması bu durumu karmaşık hale getirmektedir.
Koca Leşker Tekkesi Erzincan ilinin en ünlü ve en önemli tekkesi olarak yüzyıllardır ününü günümüze kadar sürdürmektedir. Ayrıca Koca Leşker Bağıştaş Köyüne de ayrı bir şahsiyet kazanmıştır.Soyu imam Zeynel evladı Muhammed Asgar ın oğlu olup doğum tarihi henüz belli değildir.
Koca Leşker yatırı Bağıştaş köy merkezine 2 km uzaklıkta bulunan merzarlıktadır.Ayrıca Koca Leşker HORASAN ERENLERİ ndendir.Hoca Ahmed Yesevi den nasip alan derviş lere HORASAN ERENLERİ denir.Bir diğer Horasan Erenleri ve yerleştikleri yerler ise şöyledir.
KOCA LEŞKER Erzincan İliç Bağıştaş ta ,HÜNKAR HACI BEKTAŞ VELİ→ Kırşehir de
BABA İLYAS →Amasya da,SEYİD BABA →Divriği Ziniski de,TAPTUK EMRE→Eskişehir de.ABDAL MUSA→önce Bursa da sonra Antalya Elmalı Tekke köyünde,
AHİ EDEBALİ→Kırşehir ve Eskişehir de
KARACA AHMET SULTAN→ önce Manisa Akhisar Aydında daha sonra Afyon İhsaniye Karaahmet köyünde son olarak Üsküdar İstanbul da
BURAK BABA→Bigadiç de ,HIZIR SAMUT→Bozork ta,SULTAN SUCAATTİN VELİ →eskişehir de ,HACI SULUTAN →Uşak ta ve KARADOLULU CAN BABA → Divriği de yerleşim kurmuştur.
Bu baba erenler bir süre Dersimde kalırlar ayrıca bu zatlar la o bolgede sarıoğulları askerleri denilmektedir.
Seyit baba savaşarak ziniski ye gelir ve burada şehir düşer aynı şekilde Koca Leşker de savaşarak Bağıştaş a kadar ilerler ve burada şehit düşer Seyit Baba ve Koca Leşker aynı soydandır Erikli köyde yatırı bulunan Koca Saçlı ailesinin en büyüğü Seyit baba ortancası ve Ağar köyünde yatırı bulunan Ağar Baba ise ailenin en küçüğüdür ayrıca Koca Leşker seyit baba Koca Saçlı ve ağar baba Hünkar Hacı Bektaş Veli nin Halifelerinden dir.Bu ocağa bağlı dedelerin Sivas Kangal Minare kaya köyünde ,Çorum da amcazadeleri bulunur Koca Leşker köyü şimdiki ismi Minarekaya dır ve Sivas ın Kangal ilçesine bağlıdır.
Koca Leşker Bağıştaşı Seyit Baba Ziniski yi fethetmek için yola çıkarlar.ve tarafları yenerler ama şehit düşerler Koca Leşker ve Seyit Baba yatırları bölgenin en çok adak ve kurban verdikleri yerlerdir. Ayrıca Koca Leşker Peygamberi mizin soyundan gelmektedir Hz. Hüseyin in soyundan gelenler
“Seyyit” denir Koca Leşker bu nedenle Seyittir Dededir ve evliya dır.
Koca Leşker Bir Alp erendir Derviş tir Kemah Dersim bölgelerini Rumlardan kurtarmıştır .Kendisi gibi şehit olanlar etrafına gömülmüştür. Koca Leşker in torunu da dedesi gibi şehit düşmüştür.ve mezarı dedesi nin ynaındadır.bunlar imam Zeynel Abidin soyundan .İmam Zeynel Abidin in oğlu İmam Hasan Asger in oğulları Bunlar dost 4 kardeşler 1- Koca Seyyit.2-Mirşehit,3-Seyit Merçek,4- Köse Seyit olmak üzere kardeşler Koca Seit in oğlu olup esas adı Muhammed Koca Leşker. Bunların oğulları Muhammed Koca Leşker in üç oğlu var.İsmail,Teko Ağa,Tayfur Ağa olarak geçer Kangaldakiler. Cafar ve Gekko nun soyundan gelir Bağıştaştaki. Çorumdaki İsmail ağa nın soyundan gelir . Bunlar kardeş çocukları idi.
Ozan Fakir Edna’dan
Deli gönül gussalanub gam yeme
İnşallah dumanım yer Koca Leşker
Gönül intizardır her dem yoluna
Bize hayırlısın ver Koca Leşker
Koca Leşker sen Kırkların birisin
Kırkların birine neşter urursun
Selman Faris’dedir kanın görürsün
Bir damla kan geldi al Koca Leşker
Selman geldi Şeydallah’dan yarsalar
Şeydallahın bir araya koysalar
Bir üzüm danesi vardır ezseler
Ezen el senindir er yüce Leşker
Engür ezdi ol Kırklara içirdi
Kanad verdi pervaneye uçurdu
Üryan biryan ettü dara geçürdü
Anlara bir himmet kıl Koca Leşker
Koca Leşker seher yerde oturur
Fırat suyu badei saha getürür
Gönüle erenlere…..yetürür
Gün….. Koca Leşker
SultanAğu cana çıkışır başı
Nice erler vardır yareni eşi
Seyid İsmail, Seyid Halil sırdaşı
Taze fidan bitti gül Koca Leşker
Fakir Edna’m eder çağlasam aksam
Furat suyu gibi yüzüne baksam
Üstadım Hatayi2den çıksam
Dilerim muradım ver Koca Leşker
Kaynak: Bektaşi Şairleri s: 40 - 41
